การผ่าตัดสลายต้อกระจก (phacoemulsification) เป็นการสลายเลนส์ที่ขุ่นมัวจากสาเหตุของต้อกระจกด้วยคลื่นอัลตราซาวนด์ และใส่เลนส์แก้วตาเทียมหรือเรียกชื่อย่อว่า lOL เข้าไปแทนที่ เพื่อปรับค่าสายตา
แพทย์จะใช้คลื่นอัลตราซาวนด์เข้าไปสลายต้อกระจก ผ่านท่อขนาดเล็กที่สอดเข้าไปในดวงตาโดยเปิดปากแผลประมาณ 2-3 มิลลิเมตร คลื่นอัลตราซาวนด์จะทำให้เลนส์ที่ขุ่นมัวแตกออกเป็นชิ้นเล็กๆ และดูดเศษเลนส์ที่สลายเป็นชิ้นเล็กๆ ออกมาทางท่อขนาดเล็กที่สอดเข้าไป จากนั้นแพทย์จะแทยที่เลนส์ธรรมชาติด้วยเลนส์แก้วตาเทียมถาวร (intraocular lens หรือเรียกย่อว่า IOL)
การผ่าตัดทำโดยการหยอดยาชาเฉพาะที่เพื่อไม่ให้ผู้ป่วยรู้สึกเจ็บ หรืออาจฉีดยาเฉพาะที่เพื่อทำให้เกิดอาการชา และป้องกันไม่ให้ดวงตามีการเคลื่นไหว การผ่าตัดส่วนใหญ่ใช้เวลา 15 นาทีถึง 1 ชั่วโมง
การผ่าตัดสลายต้อกระจกและเปลี่ยนใส่เลนส์แก้วตาเทียมเหมาะกับผู้ที่ไม่มีโรคทางตาอื่นๆ ผู้ป่วยโรคเบาหวานอาจมีความเสี่ยงสูงและอาจทำให้ปัญหาทางตาแย่ลงจากการผ่าตัดนี้ แพทย์จะเป็นผู้ตัดสินใจว่าผู้ป่วยรายใดที่เหมาะสมกับการผ่าตัด ด้วยวิธีนี้หลังจากตรวจร่างกายและให้คำปรึกษากับผู้ป่วย